اکسیژن یکی از عناصر ضروری برای حیات است. بدن ما نیاز به اکسیژن دارد تا سلولها را تغذیه کند و انرژی تولید کند. در برخی شرایط، ممکن است بدن نتواند اکسیژن کافی را از هوای محیط دریافت کند. این شرایط میتواند ناشی از بیماریهای تنفسی، قلبی، عروقی، عفونی، سوختگی، زخم گرفتگی و غیره باشد. در این حالت، بدن به کمک خارجی نیاز دارد تا اکسیژن را به بافتهای آسیبدیده برساند. این کمک خارجی را ما اکسیژن درمانی یا اکسیژنتراپی میگوییم.
اکسیژن درمانی چگونه عمل میکند؟ چه فواید و خطراتی دارد؟ چه روشها و تجهیزاتی برای اجرای آن وجود دارد؟ چگونه مراقبتها و احتیاط های لازم را برای بیماران در حین و پس از اکسیژن درمانی انجام دهیم؟ تأثیر خلوص سنج اکسیژن التراسونیک بر اکسیژن درمانی و تفاوت آن با سایر روشهای تولید اکسیژن چیست؟
همچنین بخوانید درباره خلوص سنج اکسیژن التراسونیک ساخته شده توسط شرکت بهبود گستر.
ما در این مقاله به این سؤالات پاسخ میدهیم. هدف این مقاله آشنایی با مبانی نظری و عملی اکسیژن درمانی و نحوه استفاده صحیح از این روش است. این مقاله بهصورت توضيحي – تحليلي نوشته شده است و منابع معتبر علمي و پزشكي را بهعنوان مرجع استفاده كرده است. برای آشنایی با اکسیژن درمانی با بهبود گستر لیام همراه باشید.
اکسیژن درمانی یا اکسیژنتراپی چیست؟
اکسیژن درمانی یا اکسیژنتراپی یک روش درمانی است که در آن بیمار بهصورت مداوم یا متناوب، اکسیژن را با غلظت بالاتر از هوای محیط، تنفس میکند. هدف از این روش افزایش سطح اکسیژن خون و بافتهای بدن است.
اکسیژن درمانی در چه شرایطی مورد استفاده قرار میگیرد؟
اکسیژن درمانی معمولاً برای درمان یا پیشگیری از بروز عوارض ناشی از کمبود اکسیژن در بدن مورداستفاده قرار میگیرد. همچنین اکسیژن درمانی ممکن است برای درمان یا پیشگیری از بروز عوارض ناشی از شرایط زیر موردنظر قرار گیرد:
- سندرم تنفس حاد (ARDS)
- آسم
- سرطان
- کرونر قلب
- سنکوپ
- سایروز کبد
- سکته مغز
- سوختگي
- ضعف عضلات تنفس
- عفونتهای تنفس
- مسمومیت خون
مزایا و معایب اکسیژن درمانی
اکسیژن درمانی مزایا و معایب خود را دارد.
مزایا:
مزایای اکسیژن درماني عبارتاند از:
- بهبود عملکرد قلب و ريه
- کاهش خستگي و خوابآلودگی
- بهبود حافظه و تمركز
- کاهش فشارخون
- بهبود سيستم ايمني
معایب:
معایب اكسيژن درماني عبارتاند از:
- خشكي و التهاب بيني، دهان و گلو
- سرگيجه و سردرد
- خطر آتشسوزی
- تغييرات شيميائي خون
- تحریکپذیری و كاهش تحمل
برای استفاده از اكسيژن درماني، لازم است كه با پزشك مشورت كرده و دستورالعملهای وي را دقيقاً رعايت كنید. همچنین لازم است كه تجهيزات اكسيژن درماني را بهصورت مناسب نگهداري، تعويض و تعمير كرده و هرگونه عوارض ناخواسته را به پزشك خود گزارش دهید.
روشها و تجهیزات اکسیژن درمانی
روشها و تجهیزات اکسیژن درمانی به شرح زیر است:
- روش نازال: در این روش، بیمار یک لوله را به داخل بینی خود قرار میدهد که به یک منبع اکسیژن متصل است. این روش برای بیمارانی که نیاز به اکسیژن با غلظت کم یا متوسط دارند مناسب است. این روش ساده، راحت و ارزان است.
- روش دهان و بینی: در این روش، بیمار یک ماسک را روی صورت خود میگذارد که هم به دهان و هم به بینی خود فشار میدهد. این روش برای بیمارانی که نیاز به اکسیژن با غلظت بالاتر دارند مناسب است. این روش باعث میشود که بیمار اکسیژن با غلظت بالاتر از هوای محیط را تنفس کند.
- روش گاز اکسیژن: در این روش، گاز اکسیژن درون مخزنهای فشرده قرار میگیرد که معمولاً قابلحمل هستند. این روش مناسب برای بیمارانی است که نیاز به حملونقل دارند یا در محلهای دور از منبع اکسیژن قرار میگیرند.
- روش اکسیژن مایع: در این روش، اکسیژن مایع در دمای پایین درون مخزنهای فلزی ذخیره میشود. این روش ظرفیت ذخیرهسازی بالاتر و عمر طولانیتر نسبت به گاز اکسیژن دارد، اما نقطهضعف آن تبخیر سریع و نگهداری سختتر است.
- روش دستگاه اکسیژنساز: در این روش، دستگاهی به نام کنسانتراتور (Concentrator) با جداسازی نیتروژن و سایر گازهای هوای محیط، اکسیژن با غلظت بالاتر تولید میکند. این روش مناسب برای افرادی که در بستر هستند و بخصوص کودکان مناسب است که نمیتوانند لوله یا ماسک تحمل کنند.
- روش اکسیژن هایپربار: در این روش، بیمار در یک کپسول فلزی قرار میگیرد که در آن فشار و غلظت اکسیژن خالص خيلي بالاتر از حالت عادي است. اين روش باعث میشود كه سطح اكسيژن خون و بافتهای بدن به شكل قابلتوجهی افزايش يابد.
نکات مهم مراقبت از بیماران در حین اکسیژن درمانی
نکات مهم احتیاطی و مراقبت از بیماران در حین اکسیژن درمانی عبارتاند از:
- از هرگونه منبع آتش، دود، جرقه و گرما در نزدیکی بیمار و دستگاه اکسیژن درمانی دوری کنید. این شامل سیگار، کبریت، فندک، شعله گاز، بخاری، موتور خودرو و غیره است. این اقدامات برای جلوگیری از خطر آتشسوزی و انفجار ضروری است.
- بیمار را تشویق کنید که به طور منظم آب بنوشد و لبها و دهان خود را با مرطوبکنندههای مخصوص نرم کند. این کار برای جلوگیری از خشکشدن و التهاب مخاط راههای تنفسی و پوست صورت مفید است 12
- لوله یا ماسک اکسیژن درمانی را به طور منظم با آب و صابون تمیز کنید و در صورت لزوم تعویض کنید. این کار برای جلوگیری از عفونتهای تنفسی و پوستی ناشی از آلودگی دستگاه اکسیژن درمانی ضروری است.
- بسته به نوع دستگاه اکسیژن درمانی، مقدار و نحوه جریان اکسیژن را با توجه به دستورالعملهای پزشک یا پرستار تنظیم کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک، جریان یا غلظت اکسیژن را تغییر ندهید.
- برای نظارت بر سطح اکسیژن خون بیمار، ممکن است نیاز باشد که یک دستگاه به نام پالس اکسیمتر (Pulse Oximeter) را به انگشت یا گوش بیمار متصل کنید. این دستگاه با سنجش تغییرات رنگ خون شرياني، نشان ميدهد كه چقدر هموگلوبين (Hemoglobin) خون با اكسيژن اشباع شده است. معمولاً سطح اکسيژن خون بالاتر از ۹۵٪ قابلقبول است.
- در صورت بروز هرگونه علامت یا عارضه نامطلوب در حین یا پس از اکسيژن درماني، مانند سرگيجه، سردرد، تحریکپذیری، كاهش تحمل، آبي شدن لبها يا ناخنها، خشكي يا التهاب مخاط، آسيب به گوش مياني يا ایجاد مشکلاتی برای چشم بیمار، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
تأثیر خلوص سنج اکسیژن در اکسیژن درمانی
خلوص سنج اکسیژن یک دستگاه است که میزان اکسیژن حاضر در گاز را اندازهگیری میکند و به تنظیم تغذیه گاز کمک میکند. تأثیر خلوص سنج اکسیژن در اکسیژن درمانی بسیار مهم است، زیرا:
- با استفاده از خلوص سنج اکسیژن، میتوان خلوص گاز اکسیژن را بهصورت لحظهای و دقیق بررسی کرد و در صورت نیاز تغذیه گاز را تنظیم کرد. این باعث میشود که بیماران به مقدار مناسب و کافی از گاز اکسیژن بهرهمند شوند و درمان آنها بهبود یابد.
- با استفاده از خلوص سنج اکسیژن، میتوان خطرات ناشی از تزریق گاز اکسیژن با خلوص پایین یا بالا را کاهش داد. گاز اکسیژن با خلوص پایین ممکن است باعث کاهش اشباع اکسیژن خون و عدم کافی بودن درمان شود. گاز اکسیژن با خلوص بالا ممکن است باعث تولید رادیکالهای آزاد و آسیب به بافتهای ریوی و سایر اعضای بدن شود. با خلوص سنج اکسیژن، میتوان گاز اکسیژن را در حد مطلوب و موردنیاز بیمار تنظیم کرد و از عوارض جانبی جلوگیری کرد.
- با استفاده از خلوص سنج اکسیژن، میتوان هزینههای مربوط به تأمین و نگهداری گاز اکسیژن را کاهش داد. گاز اکسیژن با خلوص بالا معمولاً قیمت بالاتری دارد و نیاز به تجهیزات پیچیدهتر و برق برای تولید و حفظ آن دارد. با خلوص سنج اکسیژن، میتوان گاز اکسیژن را در حد کافی و ضروری تولید و مصرف کرد و از هزینههای اضافی جلوگیری کرد.
- با استفاده از خلوص سنج اکسیژن، میتوان کیفیت و اثربخشی اکسیژن درمانی را افزایش داد. گاز اکسیژن با خلوص مناسب میتواند باعث بهبود عملکرد ریوی، افزایش ظرفیت تنفسی، کاهش خستگی و اضطراب، بهبود خواب و کاهش نیاز به داروهای تنفسی شود. با خلوص سنج اکسیژن، میتوان گاز اکسیژن را بهصورت دقیق و مستمر کنترل کرد و از تغییرات ناخواسته خلوص گاز جلوگیری کرد.
اکنون که از اهمیت خلوص سنج اکسیژن در اکسیژن درمانی مطلع شدهایم میخواهیم انواع خلوص سنج اکسیژن که میتواند برای اکسیژن درمانی به کار برود را مورد مقایسه قرار دهیم.
مقایسه انواع خلوص سنج اکسیژن برای استفاده در فرایند اکسیژن درمانی
برای مقایسه خلوص سنجهای اکسیژن باید به معیارهایی نظیر دقت، سرعت، هزینه، نگهداری و عمر مفید توجه کنیم. در زیر انواع خلوص سنج اکسیژن را معرفی و مورد مقایسه قرار میدهیم:
- روش الکتروشیمیایی: این روش با استفاده از یک سلول الکتروشیمیایی که با گاز اکسیژن واکنش میدهد، مقدار اکسیژن را اندازهگیری میکند. این روش دارای دقت بالا و هزینه پایین است، اما عمر مفید سلول الکتروشیمیایی کوتاه است و به تعویض نیاز دارد. همچنین این روش تحتتأثیر فشار، دما و رطوبت قرار میگیرد.
- روش زیرمجموعه فروش: این روش با استفاده از یک حسگر زیرمجموعه فروش که با تغییر فرکانس گاز اکسیژن واکنش میدهد، مقدار اکسیژن را اندازهگیری میکند. این روش دارای دقت بالا و عمر مفید طولانی است، اما هزینه آن بالاست و به تنظیم و کالیبراسیون نیاز دارد. همچنین این روش تحتتأثیر فشار قرار میگیرد.
- روش پارامغناطیس: یک روش سنجش خلوص اکسیژن است که با استفاده از یک حسگر پارامغناطیس کار میکند. این حسگر یک میدان مغناطیسی ثابت و یک میدان مغناطیسی متغیر را ایجاد میکند. گاز اکسیژن که دارای خاصیت پارامغناطیس است، در معرض این میدانها قرار میگیرد و به سمت میدان مغناطیسی ثابت جذب میشود. این باعث میشود که گاز اکسیژن در یک محفظه به صورت نوسانی حرکت کند. سرعت و شدت این نوسان بستگی به خلوص گاز اکسیژن دارد. با اندازهگیری فرکانس و دامنه نوسان، مقدار اکسیژن را محاسبه میکند.
- روش لامپ UV: این روش با استفاده از یک لامپ UV که با جذب گاز اکسیژن در طولموج خاص واکنش میدهد، مقدار اکسیژن را اندازهگیری میکند. این روش دارای دقت بالا و عمر مفید طولانی است، اما هزینه آن بالاست و به تعویض لامپ نیاز دارد. همچنین این روش تحتتأثیر گازهای دیگر مانند نیتروژن و آرگون قرار میگیرد.
- روش التراسونیک: این روش با استفاده از یک حسگر التراسونیک که با تغییر سرعت صدای گاز اکسیژن در یک محفظه واکنش میدهد، مقدار اکسیژن را اندازهگیری میکند. این روش دارای دقت بالا، سرعت بالا، هزینه پایین، عمر مفید طولانی و عدم نیاز به تماس با گاز است. همچنین این روش تحتتأثیر فشار، دما و رطوبت قرار نمیگیرد.
دستگاه خلوص سنج اکسیژن التراسونیک یک روش مناسب و مطمئن برای سنجش خلوص اکسیژن در اکسیژن درمانی است. این روش نسبت به روشهای دیگر مانند الکتروشیمیایی، زیرمجموعه فروش، پارامغناطیس و لامپ UV دارای مزایایی نظیر دقت بالا، سرعت بالا، هزینه پایین، عمر مفید طولانی و عدم نیاز به تماس با گاز است. همچنین این روش تحتتأثیر فشار، دما و رطوبت قرار نمیگیرد و به تغذیه برق و تعویض قطعات نیاز ندارد.
خلاصه مطلب
در این مقاله، مفهوم، اهداف، روشها و تجهیزات اکسیژن درمانی مورد بررسی قرار گرفت. اکسیژن درمانی یک روش پزشکی است که با تأمین اکسیژن با فشار بالا به بدن، سعی در بهبود عملکرد بافتهای آسیبدیده دارد. این روش مزایای زیادی دارد، از جمله بهبود عملکرد قلب و ريه، کاهش خستگي و خوابآلودگی، بهبود حافظه و تمركز، کاهش فشارخون، بهبود سيستم ايمنی. همچنین، معایب و خطرات ناشی از اکسیژن درمانی نیز مورد بررسی قرار گرفت. برخی از این معایب عبارتاند از: خشكي و التهاب بيني، دهان و گلو، سرگيجه و سردرد، خطر آتشسوزی، تغييرات شيميائي خون، تحریکپذیری و كاهش تحمل.
برای جلوگیری از این مشکلات، نکات مهم مراقبت از بیماران در حین و پس از اکسیژن درمانی نیز بیان شد. در نهایت، تأثیر خلوص سنج اکسیژن التراسونیک بر اکسیژن درمانی و تفاوت آن با سایر روشهای تولید اکسیژن توضیح داده شد. امیدوارم که این مقاله برای شما و خوانندگان آن مفید و جالب باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان بهبود گستر لیام در ارتباط باشید. ما خوشحال میشویم که نظرات و پیشنهادهای شما را بشنویم.
